Vanaf 2 februari tot en met 3 maart 2019 organiseren Pulchri Studio en de Vereniging Amstelland Kunst (VAK) uit Amstelveen in de Mesdagzaal de tentoonstelling Sustainability Art. Volgens Curator Saskia Gras is Sustainability een steeds breder wordend begrip, want duurzaamheid betekent niet alleen dat je bij de productie van je werk de natuurlijke grondstoffen niet uitput en geen schade toebrengt aan de planeet, maar ook dat je sociaal verantwoordelijk bent.
Saskia Gras is kunsthistoricus en gepromoveerd aan de Universiteit van Leiden op een onderzoek naar het wel en wee van de Haagse Vrije Academie, getiteld Vrijplaats voor de kunsten. Zij heeft in de afgelopen maanden intensief contact gehad met de kunstenaars en getracht alle ideeën en input te kanaliseren en te ordenen. In samenwerking met een werkgroep van de twee kunstenaarsverenigingen is een kleurrijke expositie ontstaan met veel zeggingskracht.
De veelzijdigheid aan interpretaties is duidelijk waarneembaar in deze tentoonstelling. Er is veel aandacht voor de smeltende ijskappen, de plastic soep, verdwijnende volkeren en culturen, überhaupt het verdwijnen van diversiteit, droogte en overstromingen, klimaatvluchtelingen en vooral het hergebruik van materialen. Met afval, tweedehands spullen of restjes en monsters wordt de boodschap verwoord. De boodschap dat iedereen zich voortdurend en steeds intensiever bewust moet worden van de milieuproblematiek en de daarmee samenhangende duurzaamheidsthema’s. De kunstenaars doen dit door steeds te refereren aan bijvoorbeeld overproductie of sociale ongelijkheid, of door ideeën te leveren hoe duurzaamheid bereikt kan worden. Soms wordt een gelijke invalshoek door de kunstenaars geheel anders uitgewerkt om vervolgens toch weer op dezelfde boodschap uit te komen.
Dat de smeltende ijskappen en dus de stijgende waterspiegel een regelmatig voorkomende invalshoek is, wordt veroorzaakt door alle nieuwsgaring omtrent de klimaatverandering en CO2-uitstoot. Kunstenaars zijn in staat om met één beeld complexe ontwikkelingen, die anders abstract zouden blijven, invoelbaar te maken. Ze kunnen met hun bijdragen het publiek, maar ook de industrie bewust maken en op ideeën brengen.
Wat is duurzame kunst?
Kunst is duurzaam wanneer de gebruikte materialen uit lokale bronnen afkomstig zijn, of als ze afbreekbaar zijn. Een object is meer duurzaam wanneer het weinig materiaal heeft gekost, maar anderzijds moet het ook lang mee kunnen gaan. Kunst is ook duurzaam, wanneer de inhoud over duurzaamheid gaat.
Interessant is het om te zien hoe sommige kunstenaars hun kunst proberen te dematerialiseren door bijvoorbeeld foto’s bewust niet af te drukken, maar door ze te projecteren. Andere kunstenaars gebruiken weer recyclebare dragers en schilderen op restmaterialen zoals krantenpapier of op gebruikte overhemden.
Het enthousiasme onder de ruim vijftig deelnemers is groot en vol overgave worden dekbedden, plastic bakjes en andere verpakkingen en ook natuurlijke materialen gebruikt. Bij deze laatste categorie valt bijvoorbeeld te denken aan klei, inkt uit noten, groen pigment uit bladeren en vooral aan aarde.
Niet alleen overproductie en overconsumptie wordt aan de kaak gesteld, maar ook zaken als onverantwoord medicijnverbruik, waarmee behalve de verspilling, het elitaire gebruik en doping, ook de ongelijke toegang tot medicijnen bedoeld.
De tentoonstelling zal op twee locaties worden gehouden en beginnen bij Pulchri Studio in Den Haag en vervolgens in Amsterdam/Amstelveen. Behalve dat de expositie bijzonder is vanwege de intensieve samenwerking tussen de twee kunstenaarsverenigingen biedt ook het randprogramma vele thematische aanknopingspunten.
Niet alleen zullen de kunstenaars tijdens een ‘Podium Pulchri’ toelichten wat hen gedreven heeft bij de creatie van hun werk, maar zullen er ook verschillende workshops gehouden worden die niet alleen bijdragen aan de duurzaamheidbewustwording maar die o.a. ook laten zien wat je met restmaterialen kunt doen.
Michael Toorop