Zo af en toe besteden we weer aandacht aan de naamgeefster van de Groot Hertoginnelaan, Groothertogin Sophie, Prinses der Nederlanden en Prinses van Oranje-Nassau. Het valt op dat ofschoon je Groothertogin aan elkaar schrijft met alleen één hoofdletter namelijk de G, de straatnaam geschreven wordt als Groot Hertogin. Twee woorden en een hoofdletter G en H.
Sophie werd op 8 april 1824 geboren in het paleis Kneuterdijk in Den Haag als jongste kind en enige dochter van de latere koning Willem II en grootvorstin Anna Paulowna van Rusland. Ze was de tante van Koningin Wilhelmina en tussen 1890 en 1897 na Wilhelmina de eerste in de lijn voor de troonopvolging. Als een van de weinig overgebleven familieleden, en bovendien als politiek ervaren vrouw, vormde zij voor de onervaren regentes Emma en de jonge Wilhelmina in de jaren negentig een belangrijke steun.
Zij groeide op in paleis Kneuterdijk, paleis Soestdijk en op het landgoed Zorgvliet, dat haar vader in 1837 samen met de landgoederen Rustenburg en Buitenrust had gekocht. Veel meer dan deze paleizen en landgoederen kreeg zij in haar jonge jaren niet te zien, want zij kreeg thuisonderwijs en ging zoals gebruikelijk niet naar school. Haar opleiding bestond uit les in etiquette, handvaardigheid en de belangrijkste Europese talen. Naast het Nederlands sprak de prinses Frans (de omgangstaal van het hof), Italiaans, Duits en Engels.
Op 5 april 1842 verloofde Sophie zich met haar volle neef van moederskant, erfgroothertog Carl Alexander van Saksen-Weimar-Eisenach. Het huwelijk werd op 8 oktober van hetzelfde jaar voltrokken in de Witte Zaal van paleis Kneuterdijk en ingezegend in de kort tevoren gebouwde Gotische Zaal achter dit paleis. Sophie vertrok hierop naar Weimar. Willem II kocht voor haar het pand Lange Voorhout 13 als Nederlands pied-à-terre.
Na het overlijden van haar moeder erfde Sophie de landgoederen Zorgvliet, Buitenrust en Rustenburg. In de loop der jaren verkocht of schonk zij daarvan gedeelten weg voor de uitbreiding van Den Haag naar het westen; de Groot Hertoginnelaan – aangelegd in 1893 – herinnert daar nog aan. Na haar overlijden zijn deze landgoederen verkocht. Op het terrein van Buitenrust staat nu het Vredespaleis.
In 1897 overleed Groothertogin Sophie in Weimar en werd later dat jaar bijgezet in de Koninklijke grafkelder.
Michael Toorop
Bron: Ensie – auteur F.J.J. TEBBE